-
1 дивиденд
м; экон.дивидендпредприятиеның йыллыҡ табышынан пайсыларына пайының күләменә ҡарап бирелә торған табыш -
2 оплата
1. жсм. оплатить — оплачивать
2. жтүләү, түләнә торған аҡса -
3 сдельный
прил.эшкә ҡарап, эш башынан, эш күләменән, эшкә ҡарап (эш күләменән) түләнә торған -
4 оглядка
жсм. оглянуться — оглядываться
без оглядки: — 1) алды-артты ҡарамай (ҡарап тормай), артҡа боролоп ҡарамайынса
2) абайламайынса, алды-артты ҡарамай (ҡарап тормай); 3) уйламай-нитмәй, уйлап тормай; верить без оглядки — уйламай-нитмәй ышаныу
с оглядкой — һаҡлыҡ менән, абайлап, алды-артты ҡарап
-
5 анфас
-
6 по
1. предлогс дат. п.при обозначении предмета, места, на поверхности которого происходит или на которое направлено действие-дан/-дән, -ға/-гә, буйлапидти по улице — урамдан барыу, урам буйлап барыу
2. предлогс дат. п. с сущ. во мн. ч.при указании на ряд однородных предметов, лиц, отрезков времени и т.п., с которыми связано одно и то же действие-ға/-гә3. предлогс дат. п.со словами скучать, тосковать, тоска; соответствует предлогу о-ды/-де һағыныу (юҡһыныу)4. предлогс дат. п.при указании количества кого-чего-л.-ар/-әр5. предлогс дат. п.при указании на одно лицо, предмет, которые в результате действия приходятся на кого-что-л. каждое-лап/-ләп6. предлогс вин. п.при указании предела, границы действиятиклем, ҡәҙәр, -дан/-дән, ала7. предлогс вин. п.при указании количества кого-чего-л., которое приходится кому-чему-л. каждому-арлап/-әрләп, -шарлап8. предлогс предл. п.при обозначении действия, события, после которого что-л. совершается-дан/-дән һуң, -ғас/-гәс9. предлогс дат. п.при обозначении места, предмета, в границах которого происходит действие-ла/-лә, буйлап10. предлогс дат. п.при обозначении предмета, по направлению к которому совершается действиеыңғайына, -дан/-дән11. предлогс дат. п.при указании на то, в соответствии с чем, согласно чему совершается действие-ға/-гә, буйынса, нигеҙендә, менән12. предлогс дат. п.при указании на основание для действия, состояния-ҡа/-кә карап13. предлогс дат. п.при обозначении предмета, посредством которого совершается действиеменән, арҡыры, аша, -дан/-дән14. предлогс дат. п.при обозначении причины действияарҡаһында, сәбәпле15. предлогс дат. п.при обозначении цели, области, сферы совершения действиябуйынса16. предлогс дат. п.при указании на предмет, свойство, состояние, при помощи которых характеризуется кто-что-л.буйынса, яғынан -
7 боком
1. нареч.плечом вперёдҡабырға (ян) менән2. нареч. разг.не прямо, искосаситләтеп, ҡырын, ҡырын-мырын, күҙ сите менәнвыйти боком кому; прост. — насар (киреһенсә) килеп сығыу
-
8 как
1. нареч., частица и союз нареч.нисек, ҡайһылай, ҡалайя сделал, как вы сказали — һеҙ нисек әйттегеҙ, мин шулай эшләнем
не знаю, как это делается — мин бының ҡалай эшләнгәнен белмәйем
2. нареч., частица и союз нареч.ҡайһылай, бик, шул тиклем3. нареч., частица и союз частицанисек, бәй, һуң4. нареч., частица и союз частица; разг.-мы/-ме5. нареч., частица и союз союзкеүек, шикелле, һымаҡ, -дай/-дәйтвёрдый, как камень — таш һымаҡ (таштай) ҡаты
белый, как снег — ҡар һымаҡ (ҡарҙай) ап-аҡ
6. нареч., частица и союз союзитеп, күреп, булыу яғынан7. нареч., частица и союз союз-ғанда/-гәндә, менәнкак вспомнишь, приятно становится — иҫкә төшөргәндә рәхәт булып китә
как доедешь, вышли телеграмму — барып етеү менән телеграмма һуҡ
как стемнеет, он вернётся — ҡараңғы төшөү менән ул ҡайтасаҡ
как бы не — булып ҡуймаһа ғына ярар ине, булып ҡуймаһын
как бы то ни было — нисек кенә булмаһын, һәр хәлдә
как же — эйе шул, әлбиттә
как когда; когда как — ҡасан нисек, төрлө ваҡытта төрлөсә
как кому; кому как — кемгә нисек, кешеһенә ҡарап
как нельзя лучше — үтә һәйбәт, шунан да яҡшыһы юҡ
как попало — теләһә нисек, теләһә ҡалай
как раз: — 1) нәҡ, тап
2) в знач. сказ. тап-таман; эта обувь мне как раз — был аяҡ кейеме миңә тап-таман
как только — -ғас та/-гәс тә, уҡ/үк
как только он придёт, я вам сообщу — ул килгәс тә, мин һеҙгә хәбәр итермен
-
9 заглянуть
1. сов.күҙ ташлау (һалыу, төшөрөү, йүгертеү), ҡарау, ҡарап алыу2. сов. перен.о солнце, луне и т.п.ҡарау, төшөү3. сов. разг.инеп сығыузаглянуть вперёд — киләсәк тураһында уйланыу, киләсәкте күҙаллау, киләсәк менән йәшәү
-
10 поднять
1. сов. кого-чтокүтәреү, күтәреп алыу2. сов. кого-чтосделать более высокимкүтәрә (ҡалҡыта, бейегәйтә) биреү (төшөү)3. сов. кого-чтоперен.возвыситькүтәреү, үҫтереү4. сов. кого-чтоповыситькүтәреү, арттырыу5. сов. кого-чтоперен.күтәреү, яҡшыртыу, һәйбәтләндереүкәйефте һ.б.6. сов. кого-чтовспахатькүтәреү, һөрөүподнять голову — башты юғары тотоу, кәйефләнеү
поднять голос — ҡаты әйтеү, ҡырҡа киҫеп әйтеү
поднять меч (оружие) — ҡорал күтәреү, ҡорал менән ҡаршы сығыу
поднять на воздух — һауаға осороу, шартлатыу
7. сов. кого-чтоперен., разг.разобрать в поискахҡарап сығыу8. сов. кого-чтопереместить наверхмендереү, күтәреү9. сов. кого-чтосместить вверхкүтәреү10. сов. кого-чтовернуть в прежнее положениеторғоҙоу, аяҡҡа баҫтырыу11. сов. кого-чтовылечитьһауыҡтырыу, аяҡҡа баҫтырыу12. сов. кого-чтоналадитьаяҡҡа баҫтырыу, күтәреү, яҡшыртыу13. сов. кого-чтопобудить к действиюҡуҙғатыу, күтәреү14. сов. кого-чтоначать действиекүтәреү, ҡуптарыу, ҡуҙғатыуподнять дело против кого-л. — кемгәлер ҡаршы эш ҡуҙғатыу
-
11 смотреть
1. несов.ҡарау, ҡарап сығыу2. несов.за кем-чемнаблюдать, заботитьсякүҙәтеү, һаҡлау, ҡарау, күҙ-ҡолаҡ булыу3. несов.на кого-что; разг.брать пример с кого-л., считаться с кем-л.ҡарау, өлгө алыу4. несов. перен.ҡарау, баһа биреү5. несов.кого-чтоосматриватьҡарау, тикшереү, тикшереп ҡарау6. несов. чтознакомитьсяҡарау, танышыу, ҡарап тикшереү7. несов.повел. смотри(те)ҡара(ғыҙ) әлесмотрите, какая красивая девушка — ҡарағыҙ әле, ниндәй сибәр ҡыҙ
куда смотрит? — ҡайҙа ҡарай икән?, ни эшләп бер ҙә иғтибар итмәй?
смотреть молодцом — шәп (дәртле, йәш) күренеү
-
12 искоса
нареч.ҡырын-ҡырын ғына, аҫтан, ҡырын, күҙ сите (ҡырыйы) менән генә -
13 присмотреться
1. сов. к кому-чему и без доп.внимательно всмотретьсятекәлеп ҡарау, ентекләп (ныҡлап) ҡарау2. сов. к кому-чему и без доп.наблюдая, понятьиғтибар менән күҙәтеү, аңлау3. сов. к кому-чему и без доп.привыкнуть, освоитьсятанышыу, ҡарап өйрәнеү, өйрәнеп бөтөү -
14 астрология
жастрологияборон заман барлыҡҡа килгән, күк йөҙөндәге яҡтыртҡыс есемдәрҙең ерҙәге хәл-ваҡиғаларға һәм кеше тормошона йоғонто яһауы тураһындағы тәғлимәт; күк есемдәренең урынлашыуына ҡарап киләсәкте алдан билдәләү менән шөғөлләнә -
15 глядеть
1. несов. в разн. знач.ҡарау2. несов.на что; перен.ҡарау3. несов.за кем-чем; разг.ҡарау, бағыу4. несов.на чтоҡарау, йүнәлеү5. несов. перен., разг.күренеүглядеть в оба — һаҡ булыу, абай булыу, алды-артты ҡарап эш итеү
куда глаза глядят — ҡайҙа етте, шунда
баш һуҡҡан яҡҡа; на ночь глядя — төнгә ҡарай, төнгә ҡаршы
на свет не глядел б — яҡты донъянан биҙеү (ялҡыу, туйыу)
-
16 карантин
1. мкарантинйоғошло ауырыу менән ауырыған кешеләрҙе ваҡытлыса башҡаларҙан айырыу2. мкарантинйоғошло ауырыу таралған ерҙән килгән кешеләрҙе, тауарҙарҙы һ.б. ҡарап уҙғарыусы санитар урын -
17 мерить
1. несов. разг. кого-чтоүлсәү2. несов.үлсәп (кейеп) ҡараумерить глазами (взглядом, взором) кого — баштан-аяҡ ҡарап сығыу
-
18 обвести
1. сов.кого-что, вокруг чего-л.тирәләй (әйләндереп) йөрөтөп сығыу, уратып сығыу2. сов.кого-чтооглядетькүҙ йөрөтөп (байҡап, ҡарап) сығыу3. сов. что, чемситенән һыҙып сығыу, ҡаймалау, ҡаймалап ҡуйыу (сығыу)4. сов. что, чемәйләндереп (кәртәләп, ҡоймалап) алыу, ҡойма тотоу5. сов.кого; спорт.уратып (урап) үтеү6. сов.кого; прост.алдау, алдатыу -
19 правда
1. жистина, правдивостьдөрөҫлөк, дөрөҫ, ысын, хәҡиҡәт, хаҡлыҡ, ғәҙеллек2. ж в знач. нареч. и сказ.дөрөҫ, хаҡ, раҫ, ысын3. ж в знач. вводн. сл.действительнодөрөҫөндә, ысынында, ысынлап таона, правда, согласилась — ул, ысынлап та, риза булғайны
всеми правдами и неправдами — алдап-йолдап, һәр төрлө юл менән
смотреть правде в глаза — дөрөҫлөктән ҡасмау, дөрөҫлөктән ҡурҡмау
-
20 резать
1. несов. чтоҡырҡыу, киҫеү, телеү, турау2. несов. перен., разг.губитьюҡ (харап) итеү, ҡуйыу3. несов. спорт.бить резаным ударомкиҫә һуғыурезать глаза (глаз): — 1) күҙҙе ҡырҡыу (асыҡ төҫө, сыбарлығы менән)
2) күҙгә ташланыу; резать курс — карап хәрәкәтенең йүнәлешен киҫеү
4. несов.кого-что; разг.ярыу, киҫеү5. несов. чтоүтеү, киҫеү, ҡырҡыу6. несов.когосалыу, һуйыу, бысаҡлау, боғаҙлау7. несов. чтоһырлау, семәрләү, уйып (соҡоп) биҙәк яһау, биҙәкләү8. несов. что и без доп. безл.сәнсеп ауыртыу, (сәнсеп) әрнеү, сәнсеү9. несов.сағылдырыу, ҡамаштырыу, ярыу, ҡырҡыу, әрнеү10. несов.ставить неудовлетворительную оценкукиҫеү, батырыу11. несов. разг.ярып һалыу, тураһын бәреү, тура (бәреп) әйтеүрезать правду в глаза күҙенә тура ҡарап дөрөҫлөктө ярып һалыу
- 1
- 2
См. также в других словарях:
омпа — зат. Асықтың аша жағы төмен қарап тік тұру қалпы … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
есебі — (Көкш.: Щуч., Еңб.; Сем., Аяг.; Рес., Омбы) мысалы, айталық. Е с е б і, сенің балаң болса, ол оқуда жүрсе, қалай сағынбайсың (Көкш., Щуч.). Е с е б і, ертең маған әкеліп берсең, мен қарап берейін (Рес., Омбы). Жетіқабат жердің астында қараңғы,… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
құлқайыр — (Алм.: Шел., Еңб қаз., Жам.; Жамб., Сар.) шөп аты, жапырағы дөңгелектеу, басында ақ, қызыл гүлі бар қурай. Жәміш қ ұ лқ а й ы р орып жүр (Алм., Жам.). Түйе қ ұ л қ ай ы р ғ а өш болады (Жамб., Сар.). Сөйтіп төмен қарап аяғымен бір түп қ ұ л қ а й … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
мынаусы — (Қ орда: Сыр., Тер., Жал.) мынау, мынасы. М ы н а у с ы сенікі Қ орда., Сыр.). Біресе анаусы біресе м ы н а у с ы тоқып отырғандарын қоя салып, оқта текте саған ала көзімен қарап қояды (А. Фад., Жас гв., 139) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
оңқа — 1 (Жамб., Тал.) банка (дәрігерлік құрал, аспап). Ол бүгін дәрігерге барып, арқасына о ң қ а салғызды (Жамб., Тал.). Қарақұрттың шаққан жеріне о ң қ а қояды (Жамб., Тал.) 2 1. (Жамб., Шу) асық ойнының түрі. О ң қ а н ы атқан ұтады. Шығара алмаса… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
тарача — (Жамб., Қорд.) қол тырма. Т ар а ч а н ы ала кел, мен қарап тұрмайын (Жамб., Қорд.) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
мінсіздік — … Мен жұлдызды аспан әлеміне қарап жатып, өзіме де түсініксіздеу, әлде бір мәңгілікке, шексіздікке, м і н с і з д і к к е ұмтылғым келді (Т.Әбдіков, Күзгі жапыр., 111) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
таудағы барлау — таулы жерлердегі барлау қарсылас және алдағы қимыл әрекеттер жүргізілетін аудандағы жергілікті жер туралы мәліметтерді жинау мақсатында кез келген жағдайларда ұйымдастырылып жүргізіледі. Барлауға қойылатын негізгі талаптар: барлау объектілері мен … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
күн — жайлату. этногр. Тасаттық беру кейде осылай да аталынады. Тасаттық беру құрғақшылықта тәңіріден жаңбыр тілегенде жасалады. Бұл «к ү н ж а й л а т у» деп аталады (Ата салты., 136). Күн жұбату. Күнді (уақытты) өткізу. Бақтияр, Байжұма, Сағымжандар… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
іш — дәрет. Түзге отырғаннан кейінгі дәрет. Дәреттен келгенінше даяр қылар, Қолында құманы бар, қарап тұрар. І ш д ә р е т алғаннан соң, даярланып, Дәреттің тәртібімен суын құяр (Мәшһүр Жүсіп, Шығ., 214). Іш етік. зат. сөйл. Мәсі. Аяғында құлынның… … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
Анимизм — (лат. аnima, animus – жан, рух) – жандар мен рухтарға сену, сол сияқты заттық дүние құбылыстарының жандылығын білдіретін термин. Осы мағынада оны алғаш рет ағылшын этнографы және мәдени антропологы Э.Б.Тайлор (1832 1917) алғашқы қауым дәуірінде… … Философиялық терминдердің сөздігі
